"Romain Rollanda 1915 Nobel Edebiyat Ödülünü kazandıran, çok güçlü ve bir o kadar tartışmalı bir eser!"

Büyük Savaş Avrupa'yı kan ve ateşe boğarken, her iki tarafta da entelektüeller ülke sancaklarının altında saf tutar. Böyle bir dönemde, Alman kültür ve edebiyatına gönülden bağlı Fransız Romain Rolland, her iki taraftan çok yakın dostlarının olmasına rağmen idealist ve yılmaz bir pasifist tutum sergileyerek, "Savaşın Üzerinde: Pasifist Manifesto" eserini yayınlar. İşte bu eser sonrasında, yakın dostu Stefan Zweig Avrupanın ahlaki bilinci diyerek Rollandı gösterecektir.

Rolland'ın İsviçre'nin tarafsız topraklarından dünyaya yayılan bu etkili çağrısı, ona tarihin belki de en sansasyonel Nobel Edebiyat ödülünü getirir. Kendi vatanında "hain" ilan edilen yazar, ödül törenine bile katılamaz. Alman ve Fransızlar için durum açıktır: Savaşta tarafsız konumda olan İsveç ve Nobel komitesi açıkça taraf olmuştur. Evet, diyebiliriz ki Nobel ödüllerinin siyasi doğası, daha ilk dönemlerden itibaren tartışma konusudur.

Şu nokta çok önemlidir: Romain Rollandın pasifizmi, insanlığa genel bir sevgi çağrısından fazlasıdır; savaşın yıkıcı ve vasatlaştırıcı etkisine karşı, kültürün, niteliğin, sanatın ve seçkin değerlerin savunusudur.
İşte bu yüzden, Nobel komitesi, ödülü verirken onun yüce idealizmini ve hakikate olan tutkusunu vurgulamıştır. Elbet ödülü almasının en başta sebebi müthiş Jean-Christophe roman külliyatıdır, fakat ödülün zamanlaması da manidardır.

Fihrist olarak, bu sansasyonel olduğu kadar; güçlü, vurucu, iddialı ve şaşmaz bir idealizmin savunusu eseri Türkçeye ilk kez kazandırmanın mutluluğunu yaşıyoruz. İyi okumalar dileriz.