Osmanlı Devleti'nde XVI. asrın sonlarında Haremeyn Evkaf Nezaretinin tesis edilmesiyle Haremeyn vakıfları başta olmak üzere hanedan ve devlet adamlarının kurduğu vakıfların idaresinde çeşitli düzenlemelere gidilmiştir. Bu dönemde vakıfların daha düzgün idare edilmesi ve olası suistimallerden korunması için hem bu vakıfların hukuki işlemlerini takip edecek hem de yeri geldiğinde teftişini gerçekleştirecek Haremeyn Müfettişliği adıyla özel bir mahkeme de kurulmuştur. Bu mahkeme 1589 yılında kurulduktan sonra uzun yıllar boyunca vakıfların hukuki muamelelerinin en önemli birimi olarak çalışmaya devam etmiştir. Elinizdeki bu çalışma da Haremeyn Müfettişliği öncesindeki vakıf teftişleri Müfettişliğin kuruluşu ve kurumun çalışma sistematiğini arşiv kaynakları bağlamında ele almaktadır.