Muzîlü'l-melâm an hükkâmi'l-enâm ismiyle anılan risâle; İbn Haldun'un 1382'den vefat ettiği 1406 senesine kadar Mısır'da yaşadığı ve burada Mâlikî başkadılığı yaptığı dönemde yargı alanında giriştiği ıslah faaliyetinin bir parçasıdır. Eser, kısa bir risâle olmasına rağmen İslâm yargılama usulü ve siyasetine yapılmış çok önemli bir katkıdır. Kitabın isimlendirilmesi, bölümlendirilmesi ve kitapta takip edilen yöntem son derece özgündür.
İsminin de açıkça ortaya koyduğu gibi (Halkın Dâvalarını Gören Hâkimlerin Kınanmasına Yol Açan Ahlâkî Zaafların Giderilmesi) İbn Haldun eserinde, hâkimlerin yargılama usullerini eleştirir ve şer'î, ahlâki ve toplumsal açıdan ideal bir yargılama usulü ortaya koyar. Kur'ân-ı Kerîm ve hadislerden deliller getirerek İslâm'ın vaz ettiği yargılama ve hüküm verme prensiplerini ortaya koyduğu gibi, bu prensiplere uyulmadığı takdirde toplumsal ve siyasi sahalarda doğacak meseleleri izah eder ve bunların önüne geçilmesinin önemini vurgular.