Bilimsel araştırma, "bilimsel düşünme yöntemi" ve "bilimsel araştırma yöntemi" olmak üzere zorunlu iki unsura dayanmak durumundadır. Bu durum bilimin hem analitik aklın imkânına, hem de görgül araştırma yöntemlerine dayanma zorunluluğundan kaynaklanır. Bilimsel faaliyetler doğası gereği olay ve olgulara dayanma, tarafsızlık, dogmatizmi bilimsel süreçlerin uzağında tutma, eleştiriye açık olma ve yanılma ihtimalini hep göz önünde bulundurmak gibi bazı etik normlara sahip olmak durumundadır; ancak bilimsel düşünmenin her durumda "yöntemli düşünme" olmak gibi bir zorunluluğu vardır. Nitekim "usul esasa mukaddemdir". Bilimsel araştırma, analizleri bulgular üzerinden yapma, yorumları bulgulara ve ortak akla dayandırma, buradan kurama ve mümkün ise bilimsel yasaya ulaşma çabasına dayalı sistematik bir süreci ifade eder.  Yöntemi ve alanı ne olursa olsun her tür araştırma gerçeğin sadece bir kısmını açıklar, aynı gerçekliğe dair açıklanmayan kısım muhtemelen açıklanan kısımdan daha fazladır. Gerçeği anlamak için yürütülen çalışmalarda açıklanan ve anlaşılan kısım bilgi hüviyeti kazanır, anlaşılmayan kısım ise "zan" olarak kalmaya devam eder. Bilim dünyası işte bu "bilgi"den ve "zan"lardan oluşan bir dünyadır. Çalıştıkları disiplinlere göre bilim insanları yöntemler arasında tercih yapmak durumunda kalırlar ve bir yöntemi diğerine tercih ettiği durumlar olur. Tercih durumu alternatif arayışından kaynaklanır. Bilim bu tercih ve terk etme zemininde ilerler.